Kanatlılar İçin Önemli Vitaminler Nelerdir?

Kanatlı hayvanlarında tüm canlıların olduğu gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürmeleri , metabolizmalarının sorunsuz çalışması için vücutlarına birçok vitamin grubunu almaları gerekir . Kanatlı hayvanların yem rasyonlarında hayvanın ihtiyaç duyduğu vitamin düzeyleri ırklara özgü belirlenmiş yetiştirme kitapçıklarında mikro doz şeklinde bulunmaktadır . Ancak burdaki değerlerin sağlıklı hayvanlara göre minimum düzeyde belirlendiği unutulmamalıdır . Saha koşullarında , hastalıkların yoğun yaşandığı dönemlerde bazı vitaminlere olan ihtiyaç direk olarak artmaktadır .

Hayvanların vücudunda birçok aktiviteye sahip olan vitaminler genel olarak yağda eriyen vitaminler ve suda eriyen vitaminler olarak ikiye ayrılmaktadır . Yağda eriyen vitaminler ; A, D , E , K vitaminleri olup kas kemik deri ve birçok diğer dokunun yapısal işleminde görevlidirler . Belirli bir miktara kadar yağ doku ve karaciğerde depolanırlar . Suda eriyen vitaminler ise B grubu ve c vitaminidir . Karbonhidrat , protein ve yağ metabolizmasında görevlidirler . Yağda eriyen vitaminlerin tersine vücutta depolanmazlar , sürekli dışardan alınmaları gerekir ve yetersizliklerinde hemen vücutta bazı aksaklıklar oluşur.

Artık  vitaminler hakkında genel bilgileri öğrendiğimize göre  tek tek işlevleri ve hayvan için neden önemli olduğunu ve eksikliğinde neler olabilceğine geçebiliriz .

A Vitamini

A vitamini suda çözünmeyen yağda çözünen sarı renkli kristalize yapıdaki bir maddedir . Oksijenle direk temastan etkilenir ve yıkımlanır . Bu amaçla yemlerde A vitaminleri jelatinle kaplı halde bulunur .

A vitaminin belirleyici fonkisyonları görme sistemi üzerinedir . Görme purpuru oluşumuna katılarak görme işleminde , ayrıca deri ve tüm epidel dokunun oluşumunda görevli olmasıyla epitelizan vitamin olarak kendine yer bulur .

Eksikliğinde oluşan genel belirtiler tüm hayvanlarda çeşitli derecelere varabilen görme bozuklukları epitel dokuda meydana gelen hasarlardır . Tavuk özeline inicek olursak A vitamini eksikliğinde iştah azalması , gelişim geriliği , alınan yemden yeterince yararlanamama durumu , gibi spesifik olmayan bazı belirtilerin yanında görme fonksiyonunun şiddetli bozulması , körlük , göz yaşı salgısının artışı ,gözün keratin tabakasının kalınlaşması i ağız ve yemek borusu dokusunda yine keratin tabakası artışı , bakteriyel ve viral hastalıklara yatkınlık , böbrekler başta olarak tüm iç organlarda ürat kristali birikmesi ve gut hastalığı gibi pek çok soruna yol açmaktadır .

D Vitamini

D vitaminin esas görevi, yemlerle alınan kalsiyum mineralinin bağırsaklardan çok daha iyi emilerek alımının artması ve alınan bu kalsiyumun ve fosforun kemik dokusunda depolanmasını sağlamaktır . Fosforun böbreklerdeki emiliminide arttırır ve idrarla fosfor atılmasını da azaltır .

Tavuklarda D vitamini eksikliğinde iştahsızlık , gelişim geriliği , zayıflık gibi spesifik olmayan belirtilerin yanı sıra , temel iskelet oluşumunun zayıf kalması , kemiklerdeki kalsiyum rezorbsiyonu eksikliğine , kemiklerin çok daha yumuşak bir hal almasına , bacak kol ve göğüs kemiklerinde yamulmalar , ileri vakalarda ise kolayca kırılan kemikler oluşur . Tavukların yumurta verimi şidetli şekilde düşer , yumurta kabuk kalitesi azalır , civcivlerin yumurtadan çıkış güçleri zayıftır . D vitamini eksikliği kalsiyum ve fosforunda yeterli alınamadığı durumlarla birleşince genç hayvanlarda raşitizm . yetişkinlerde ise osteomalaziye yol açar .

E Vitamini

E vitamini vücut için çok önemli bir anti oksidandır . Toksik maddelerin vücutta oluşumunu önler . Oksijenden kolay etkilenen bir vitamin olan Avitamininin organizmada yıkımlanmasını önleyerek vücudun A vitamininden yüksekşekilde yararlanmasını sağlar .

Ayrıca hayvanların üreme fonksiyonları üzerine etkilidir . Uterus , testis , böbrek üstü bezleri ve hipofiz bezinde yüksek miktarda E vitamini bulunur . E vitamini hayvanların bağışıklık sistemi hücrelerinin parçalanmasını önler . Bu bakımdan en önemli işlevi bağışıklık sistemi hücrelerinin oksitlenip yıkımlanmasını önlemektir . Hayvanlar tarafından  yüksek doz alınması bir soruna yol açmaz .

E vitamini hayvanların bağışıklık sistemini uyarmakta ve solunum hastalıklarına karşı vücut direncini artırmaktadır . Gumboro rastlanan hayvanlarda yeme E vitamininin yanı sıra Selenyum mineralide takviye edilmelidir .

E vitamin eksikliğine bağlı olarak çeşitli gelişim gerilikleri yanı sıra vücut yağlarında oksidasyon artışı , ensefalomalasi , eksudatif diatez gibi sorunlar şekillenir . Damızlık hayvanlarda eksikliğinde döllenme sorunları çok şiddetlidir . Horozların  sperm kalitesi çok düşer .

K Vitamini

K vitaminin vücuttaki görevi kanın pıhtılaşma mekanizmasıyla ilgilidir . K vitamini protrombin ile birlikte kandaki pıhtılaşma faktörlerinin yapısına katılır.

Eksikliği durumunda hayvanlarda yeterli düzeyde pıhtılaşma faktörleri sentezlenemez ve yaralanma , kanama eğilimleri artar . Kanamalı hayvanların kanı uzun süre durmaz . Hayvanların ibik ve sakalları anemik , solgun durumladır. Çarpma sonucu deri altında kanamalar meydana gelir ve morarır . Bu morluklar uzun süre iyileşmez .

C Vitamini

C vitamini bağ dokusu , kemik doku , kıkırdak dokuların oluşumlarına katılır ve bu dokuların normal fonksiyonlarını gerçekleştirmede hayati rol oynar . C vitamini ayrıca hayvanların savunma sistemlerindede hayati rolü vardır . Savunma hücreleri lokositlerinin ve antikorların oluşumunda görev alır .

C vitamini bağışıklık sistemi , yumurta kabuk kalitesi , kuluçka randımanı , döl verimi ve erken dönem embriyo ölümlerinin önlenmesi üzerine kanatlılar için çok önemli görevleri vardır . Yumurtacı tavuk yemlerine 50 ppm dozda katıldığında hayvanda kalsiyum alımını arttırdığı ve buna ilişkin olarakta kabuk kalitesinin arttığı saptanmıştır .

B Vitaminleri

B 1 Vitamini

B 1 vitamini eksikliğinde tavuklarda kalp damar bozukluklarına ve bunla alakalı olarak baş ve deri dokusunda kan oturmaları , deri altı ödemler genç horozlarda testislerin küçük kalması tavuklarda ovaryumların gelişim geriliği görülür . Sinirsel bozukluklar olarakta penguen oturuşu , başın arkaya doğru bükülmesi gözlenir .

B 2 Vitamini

B 2 vitamini eksikliğinde tavuklarda gelişim geriliği , özellikle genç hayvanlarda ayak parmaklarının yumruk şeklinde bükülmesi ve bacaklarda felçler gibi sinirsel sorunlar görülmektedir . Yumurtlayan tavukların yumurta kaliteleri düşer , döllü yumurtalardan çıkan civcivler büyük oranda bodur doğarlar ve tüyleri şekilsizdir .

B 6 Vitamini

Kanatlılarda B6 vitaminini yetersizliğine bağlı olarak iştah kaybı , gelişmede duraksamsa , yetersiz tüylenme , zayıflık , ve hareket bozuklukları görülür . Şiddetli vakalarda göz kapaklarında iltihaplı ödem , bacak sinirlerinde miyelin tabaka kaybı sonucu yürüme zorlukları görülür . Hatta kaslı midede ülser oluşumu meydana gelebilmektedir .

B 12 Vitamini

B 12 vitamini yetersizliği durumunda tavuklarda nükleik asit metabolizması bozulur ve genç piliçlerde şiddetli gelişim geriliği meydana gelir . Yem yeterli miktarda değerlendirilemez , tüylerde kabarıklık ve ayak parmaklarında çarpıklıklar gözlenir . Damızlık hayvanların kuluçkalık yumurta verimleri düşer , ve gelişimini tamamlayamayan yumurta içi civcivler gözlenir.