Tavuk Çiftliği Açmanın Maliyeti Nedir?

Tavuk çiftliği yatırımı günümüzde en iyi yatırım araçlarından birisidir. Çünkü beyaz et olarak da adlandırılan tavuk eti, kırmızı etin oldukça pahalı olması dolayısıyla çok fazla olarak tüketilmektedir. Tavuk eti, bütün tavuk yanında parça tavuk eti olarak kanat, but olarak da ayrılarak satışı yapılmaktadır, tavuk eti, kasapların yanında marketlerde de satılmaktadır.

Üretilen Ürün ve/veya Hizmetler:

Tavukçuluk, tavuk ürünü olarak yumurtacılık olarak yapılırken aynı zamanda tavuk eti üretimi için de yapılmaktadır. Tavuk çiftliği (etlik) yatırımında üretilen ürün et tavuğudur. Tavuk yanında piliç olarak da üretilerek beyaz et olarak piyasaya sürülmektedir. Üretim süresinin kısa olması dolayısıyla piliç yetiştiriciliği hem daha kolay ve hem de ürünün elden çıkarılması daha kolay olmaktadır. Tavuk veya piliçlerin satışı bütün yapılabildiği gibi aynı zamanda parçalara ayrılarak da satılabilmektedir. Ayrıca tavuğun sakatat bölümleri de ayrılarak karaciğer, böbrek, kalp gibi bölümleri de satışa sunulabilmektedir.

Potansiyel Müşteriler

Tavuk etinin potansiyel müşterileri her kesimi kapsamaktadır. Ülkemizde tavuk eti tüketimi her kesimi kapsamaktadır. Türkiye’nin her bölgesinde tavuk eti tüketilmektedir. Bu nedenle potansiyel müşteri olarak kasaplar, marketler, lokantalar tavuk eti konusunda potansiyel müşteri olarak görülmektedir. Bunun yanında küçük marketlerde, hatta mahalle bakkallarında bile tavuk eti satışı yapıldığı için tavuk eti (etlik) yatırımının müşteri potansiyeli çok fazladır. Tavuk etinin yurt içi pazarı olduğu kadar yurt dışına da ihracı yapılmaktadır. Özellikle ülkemizden orta doğu ülkelerine tavuk eti ihracatı oldukça fazladır. Tavukçuluk sektörü, etlik tavuk üretiminin dış ve iç ticarette görülen etkinliği, ihracat olanakları, döviz girdileri ile milli ekonomiye katkı da sağlanmaktadır.

İhtiyaç Duyulan Hammadde ve Yardımcı Malzemeler

Tavuk çiftliği (etlik) yatırımında ihtiyaç duyulan hammaddeler oldukça azdır. Etlik tavuk için, civcivler elde edildikten sonra geriye hammadde olarak civciv yemi, civcivler büyüdükten sonra piliç yemi ve sudur. Bunun yanında civciv veya piliçlerin sağlığı için suya ve yeme katılan ilaçları da yardımcı malzeme olarak görebiliriz.

Kuruluş Yeri Seçimi

Kuruluş yerinin seçiminde proje alanının mülkiyetinin önemi büyüktür. Bununla birlikte tesise ulaşımın kolay olması da kuruluş yerinin seçiminde önemli rol oynamaktadır. Hammaddenin sağlanmasında ve pazarlama konusunda nakliye kolaylığı kuruluş yeri seçiminde önemli rol oynamaktadır.

Önemli Maliyeti Kalemleri

Tavuk çiftliği (etlik) yatırımı için maliyetler göz önüne alındığında mühendislik projeleri, inşaat maliyeti ve çevre düzenlemesi tesisin yapılması sürecinde öne çıkan maliyetlerdir. Çevre düzenlemesi denildiğinde ize tel örgü, parke gibi gereçler düşünülmektedir. Ekipmana gelindiğinde ise fanlar, yemlik, suluk, otomasyon cihazı ve pedler görülmektedir. Bunun yanında yemler v ilaçlar da önemli maliyet kalemleri arasındadır. Bu iş için elbette ki çalışanların maliyetini de düşünmekte yarar bulunmaktadır.

Sektör ile İlgili Öne Çıkan Hususlar ve Trendler

Sektörün öne çıkan hususlarına gelindiğinde şu hususlar dikkat çekmektedir:

Üretim süresinin kısa olması

Yoğun üretimin birim alanda kolaylıkla yapılabilmesi

Yem tüketimi sonucunda ete dönüşme oranının çok yüksek olması

İşgücünün benzer iş kollarına göre daha düşük olması

Kırmızı ete bakıldığında beyaz etin daha ucuz olması

Yağ oranı ve kolesterolün düşük olmasıyla birlikte sindiriminin de kolay olması

Besin değerine bakıldığında çok iyi protein kaynağı olması

Beş bin veya daha büyük kapasiteye sahip işletmeye sahip olanlar geçimlerini sadece bu faaliyet ile sağlayabilmektedirler. Bunun yanında bu sektörde çalışanlara da çalışma ve iş imkânı vermektedir. Tavuk eti üretiminden tüketiciye ulaştırılana kadar geçirilen süreçlerde kurulacak pazarlama zincirleriyle yeni iş imkanları da ortaya çıkmaktadır.

Neden tavuk çiftliği yatırımı

Türkiye’de tavuk çiftliği sektörü oldukça gelişmiş ve rekabet düzeyi yüksek bir sektördür. Bu sektörde yatırım yapmak için birçok husus öne çıkmaktadır:

• Tavuk çiftliklerine devlet tarafından sağlanan teşvik ve destekler,
• Organik tavuk ürünlerine olan talebin giderek artması,
• Türkiye kanatlı sektörünün yüksek bir ihracat potansiyeline sahip olması,
• Ortadoğu ülkelerinin kanatlı eti ve kanatlı ürünlerine olan talebinin giderek yükselmesi,
• Yatırım için gerekli olan makine ve ekipman maliyetlerinin uygun olması,
• Nitelikli iş gücü varlığı ve sektörde yüksek düzeyde know-how olması, ve diğer hususlar.

Tavuk çiftliği yatırımı fizibilite çalışması

Tavuk çiftliği kurmadan önce detaylı bir fizibilite çalışması yapılması ve sonucunda bir fizibilite raporu hazırlanması gerekir. Fizibilite çalışması ile öncelikle pazardaki arz-talep durumu değerlendirilir, en çok talep gören ürün çeşitleri, ihracat potansiyeli, üretim için hammadde gereksinimi ve temin durumu, üretim yöntemleri, teknik altyapı, maliyetler ve yatırıma ilişkin diğer hususlar araştırılır. Elde edilen sonuçlar değerlendirilerek uygun bir üretim kapasitesi ve kuruluş yeri belirlenir ve farklı senaryolar için yatırımın teknik ve finansal analizi yapılır.

25 Bin Kapasiteli Tavuk Çiftliği Yatırım Fizibilitesi

Sözleşmeli Tarım Türkiye’de hızla gelişmekte ve şirketlerin birçoğu sözleşmeli tarımla kendi girdilerini temin etmektedir. Bu tip tarım, çiftçiler için daha kârlıdır. Ucuz girdi temini ve şirketlerin alım garantisi çiftçilerin pazarlama sorunlarını ortadan kaldırmıştır. Bu sistem tasarruf sahibi şirketler için de garantili üretim ve yüksek kalite standartlarını sağlamaktadır.

Entegre firmalar broiler çiftliklerine civciv ve yem temin etmekte ayrıca veterinerlik hizmetleri de sunmaktadır. Çiftçiler belirli bir ücret karşılığında emanet aldıkları civcivleri belirli bir program dâhilinde yetiştirmekte ve 42-45 gün sonra piliç halinde adı geçen firmalara teslim etmektedirler. Firmalar da kesimhanelerinde bu piliçleri kesip işleyerek pazara sunmaktadır.

Çiftliklere teslim edilen civcivlerde ister istemez kayıplar, ölümler olmaktadır. Civciv kayıplarında %5’lik bir kayıp normal karşılanmaktadır. ( Banvit’de haftalık zayiat ortalaması baz alınmaktadır.) Bu oranı aşan kayıplar çiftçinin sorumluluğundadır. Civciv kayıpları bulaşıcı hastalıklardan olduğu gibi yetersiz bakımdan da kaynaklanmaktadır. Yatırım için arazi seçimi yapılırken, kesimhanelere ortalama uzaklık 90-100 km arası istenmektedir.

Banvit benzeri tedarikçi firmalar, çiftliklere verdikleri yem tonajlarını, civciv sayılarını vs. hesaba katarak, teslim aldıkları piliç sayı ve tonajlarına göre belirli bir formül dâhilinde broiler çiftliklerine ödeme yapmaktadırlar.

Yukarıda bahsi geçen firmalarla yapılan görüşmelerde; 25 bin broiler kapasiteli bir çiftlik dönemsel olarak ortalama 30.000TL gelir bırakmaktadır. Bunun yaklaşık yarısını bakım masrafı oluşturmaktadır. Yazın kümeslerin serinletilmesi amacı ile elektrik masrafları artmakta, kışın ise ısıtma amacıyla kömür yakılmaktadır. İklimlendirme masrafları birbirine yakındır. Civcivler ortalama 40 günde yetişmekte, 15 günde de kümeslerin bakım ve temizlikleri yapılmaktadır. Yani bir üretim dönemi, kabaca 2 ay olarak hesaplanabilir. Üretimdeki kayıplara bağlı olarak bir broiler çiftliği dönemlik net olarak 14 bin TL ile 20 bin TL arasında kazanabilmektedir. TKDK destekleri ile broiler üreticiliği yatırımcılar için son derece caziptir. Bu konuda TKDK destekleri %50 ile %65 arasında değişmektedir.

Etlik piliç üretimi için öncelikle uygun arazi bulmak şarttır. Bulunacak arazi şehirden ve yerleşim yerlerinden yeterince uzakta olmalıdır. Ayrıca şehirlerin ve kasabaların gelişme ekseni ve gelişme yönüde hesaba katılmalıdır. Yatırım yapıldıktan 5-10 sene sonra çiftlik çevresinde yerleşimler ve başka yapılaşmalar olduğu takdirde hasta1ık riski artmaktadır.

Ülkemizde genellikle 20-30 binlik kapasitelerde çiftlikler inşa edilmektedir. Sektör temsilcileri ile yapılan görüşmelerde ortalama broiler çiftliği kapasitesi 25 bin olması önerilmektedir. Bu kapasitede bir tip proje çiftlik 1920 m2,dir. Arazinin eğimi, yol, su, elektrik durumu arazi satın alınırken ilk dikkat edilmesi gereken hususlardır. Ruhsatta sınır asgari 500 metre olmasına rağmen arazinin yerleşim yerlerinden en az 1 km uzakta olması tavsiye edilmektedir.

Gelişen teknolojilerle birlikte tam otomatik sistemler, kullanım rahatlığı ve temizleme kolaylığı açısından faydalıdır. Artık yemlikler, suluklar, havalandırma, ısıtma/soğutma tümüyle dokunmatik ekranlı pano üzerinden otomatik olarak yönetilebilmektedir.

Kümes yatırımları kırsal kalkınmadan destekli (TKDK) veya kendi imkânları ile yapılma durumu, bunun yanında betonarme, prefabrik, sandeviç panel vs. yapı durumuna göre inşaat maliyetleri değişmektedir.

Tablo: 25 Bin Kapasite Etlik Piliç  Kümes Projesi (2019 Yılı Fiyatları)

  SIRA            İmalat Yeri                İnşaat Bedeli Elektrik Bedeli  Mekanik Bedeli

1	Kümes Binası	465.242,49 TL	54.250,78 TL	19.180,10 TL
2	İdari Bina	84.797,88 TL	6.335,65 TL	2.752,85 TL
3	Bekçi Kulübesi	16.470,51TL	0,00 TL	0,00 TL
4	Gübre Çukuru	11.329,67 TL	0,00 TL	0,00 TL
5	Foseptik Çukuru	3.566,69 TL	0,00 TL	0,00 TL
6	Ölü Hayvan İmha Çukuru	8.886,29 TL	0,00 TL	0,00 TL
7	Dezenfeksiyon Havuzu	950,40 TL	0,00 TL	0,00 TL
8	Çevre Düzenleme	125.392,75 TL	14.931,05 TL	0,00 TL
	TOPLAM	716.636,68 TL	75.517,48 TL	21.932,95 TL

GENELTOPLAM

 

814.087,11 TL

Kaynak (19)

Ayrıca makine-donanım için 220.000 TL ve personel gideri olarak aylık 3000 TL olarak hesaplanmıştır. Hesaplamalarda kullanılan veriler 2014 yılı tutarları yaklaşık maliyetlerdir. Yıllık enflasyondan dolayı birim fiyatlarda %5 ile %10 artışlar olabilmektedir. Doğal olarak yatırımcının çiftliği kendi inşa etmesi ile bir müteahhide verip inşa ettirmesi arasında farklar olacaktır. Piyasa araştırmalarımıza göre 25 bin kapasiteli bir broiler çiftliği için bu fark yaklaşık 130-180 bin TL arasındadır hesaplanmıştır.

Kurulacak işletme ile ilgili tüm araştırma, proje hazırlama, çizimler için proje ve etüt giderleri ve işletme ruhsatı giderleri yaklaşık olarak 30.000 TL civarındadır.

İşletmenin kurulması için 20 dönümlük arazi satın alınacaktır. Bursa ilinde broiler çiftliğine uygun 1 dönüm sulu arazinin satın alma değeri yaklaşık 30.000TL olarak öngörülmektedir. Buna göre arazinin satın alma bedeli: 30.000×20=600.000TL’ dir.

Bir adet daimi personel çalıştırılacaktır. Bir daimi personelin aylık brüt ücreti 3000TL olup, daimi personelin bir yıldaki toplam maliyeti: 3000x 12 = 30000TL’ dir.

Kümesler, uzman gözetiminde hava akımları, kümes arasındaki mesafeler vs. dikkate alınarak belirli bir proje dâhilinde inşa edilmelidir. Örnek tip projeler tedarikçi firmalarda mevcuttur ve yatırımcıya ücretsiz verilmektedir.

25 bin kapasiteli bir etlik piliç üretim tesisi yaklaşık 800-900 bin TL’ye mal olmaktadır. Arazinin satın alınması, araziye su temini için en az 60-70 metrelik sondaj vurulması, traktör satın alınması, elektrik temini için direk masrafları, yine elektriğin çiftliğe aktarımı için trafo, çiftliğe yol açılması ve buna benzer önceden hesap edilemeyen maliyetler ile birlikte bir çiftliğin toplam maliyeti bir milyon TL civarındadır. Arazinin yapısı ve konumuna göre bu maliyetler 100 binTL kadarartabilir.

Arazinin satın alınması, elektrik temini, trafo ve traktör alımı, ruhsat alım giderleri, bazı projelendirme giderlerini TKDK karşılamamaktadır . TKDK desteği, komple makine-ekipmanı ile beraber çiftliğin bütün inşaatını kapsamaktadır. Bu inşaata bakıcının evi dedâhildir

Çiftliğin kurulumu bitip, her şey hazır hale geldikten sonra, tedarikçi bir firma ile sözleşme imzalanır. Bu miktar yaklaşık 200 bin TL’dir. Tedarikçi firma, yem ve civcivleri teslim eder. Üreticiden, civcivlere düzenli bakım ve hizmet bekler.

Tedarikçi firmaların yetiştirilen piliç başına, üreticilere ödedikleri fiyatlar değişmekle birlikte, Elazığ için ortalama rakamlar, 2000 m2,25 bin kapasiteli bir çiftlik için ortalama 30-35 bin TL civarındadır. Elazığ’da sadece Banvit firmasının entegre tesisleri ve kesimhanesi bulunmaktadır. Banvit üreticilerine belirli bir formüle göre ödeme yapmaktadır. Civciv ölüm oranı ve teknik tabir olarak FCR olarak ifade edilen yem dönüşüm oranı bu formülde çok önemlidir. Yem dönüşüm oranı, 1 kg. beyaz et üretimi için tüketilecek yem miktarını ifade etmektedir.

Yem dönüşüm oranında iklimlendirme konusu çok hassastır. Kümeslerin istenilen seviyede ısıtılmaması durumunda, civcivler daha fazla yem tüketmektedirler. Hayvanlar ısınmak için yedikleri yemi enerjiye çevirmekteler.

Piliç üretim süresi 45 gündür. 15 gün kadar kümeslerin bakım ve temizliği yapılmaktadır. Dolayısı ile bir üretim dönemi 2 aydır. Bir üretim dönemindeki kazancı 30 bin TL varsayarsak, bu kazancın yaklaşık yarısı masraf olmaktadır. Yazın kümesi serinletmek amacı ile çok elektrik tüketilmekte, kışın ise tersi olarak, ısınma amaçlı kömür yakılmaktadır. Yani dönemsel olarak net kazanç yaklaşık 15 bin TL’dir

• Dönemsel Net Kazanç = 15.000 TL
• Yıllık Üretim = 7 dönem
• Yıllık Kazanç: 7×15.000=105.000 TL
• Yatırımcının Harcayacağı Tutar: 300.000 TL (TKDK destekli)
• Yatırımın Geri Dönüş Süresi: 3 yıl

İnşaat ruhsatı verilmesi için görüşü alman kurumlar:

1 –        Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü

2-         Halk Sağlığı Müdürlüğü

3-         Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü

4-         DSİ 9. Bölge Müdürlüğü

5-         Karayolları 8. Bölge Müdürlüğü

6-         İI Afet ve Acil Durum Müdürlüğü

7-         Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğü

8-         Orman İşletme Müdürlüğü

9-         İI Kültür ve Turizm Müdürlüğü

10-       Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş.

11-       Havalimanı Müdürlüğü

12-       ANT Nato 5. İşletme Müdürlüğü (NATO Boru Hattı Güzergâhı ve Çevresindeki Tesisler için)

Tüm kurumlardan olumlu görüş geldikten sonra yapılacak olan tesis ile ilgili projeler (mimari, statik, mekanik, elektrik) istenmektedir. Elektrik projesi ilgili dağıtım firmasından onaylı olmalıdır.