Tavuklarda Hapşırma ve Hırıltı Belirtileri ve Tedavisi?

Kanatlılar özellikle kış aylarında , soğuk havaların etkisinde kalmaları ve kümes içi havasızlık gibi faktörlerinde etkisiyle bazı solunum hastalıkları paylak verebilir . Bu solunum hastalıklarının bir çoğunda da hapşırma , aksırık , tıksırık, hırıltılı nefes alma , göz , burun akıntısı gibi semptomlar açığa çıkmaktadır .

Şimdi bu belirtileri veren solunum hastalıklarını tanıyalım ;

İnfeksiyoz Bronşit

İnfeksiyoz Bronşitis tavukların , yüksek bulaşıcılık ile seyreden , solunum sesleri, öksürük, aksırma gibi solunum belirtilerinin yanı sıra böbrekler ve genital sistem üzerine etkilerinden dolayı canlı ağırlık kaybı ve yumurta verimindeki ani düşüşlerle karakterize bir hastalığıdır . Üreticilere verdiği maddi kayıplar oldukça fazladır .

Hastalığın görülme bölümlerine göre 3 formu vardır. Bunlar bir arada veya ayrı ayrıda görülebilir.

Solunum Formu : – Solunum yetmezliği .

Hırıltılı ve zor solunum .
Öksürük , tıksırık .
Burun akıntısı , Trekeal akıntılar .
Yem tüketiminde azalma .
Gelişim geriliği .

Reprodüktif ( Üreme Sistemi ) Formu :

– Yumurta üretiminde düşüş .

– Soluk renkli , yumuşak, pütürlü, şekilsiz yumurta oluşumu .

– Yumurtaların iç kalitesinde bozulma .

– Sulu yumurta akı ve sarısı .

-Üreme sistemi organlarından Ovidukt’a verdiği kalıcı hasar sonucu hiç yumurta veremeyen tavuklar oluşur .

– Nefropatojenik Form :- Su tüketiminde artış .

-Üratlar içeren sulu dışkılama .

-Dehidrasyon .

– Tüylerde yapışma .

– Altlık çok hızlı ıslanır .

– Depresyon .

Tedavi ?

İnfeksiyöz Bronşitise karşı kesin bir tedavi bulunmadığından , antibiyotikler kullanılarak beraberinde oluşabilecek E.Coli gibi bakteriyel etkenlerin hasarları en aza indirilmeye çalışılmalıdır .

Koruma ve Kontrol Önlemlerinde Neler Yapılabilir ?

İnfeksiyoz Bronşite karşı en etkili korunma yolu geniş koruma etkisi olan IB aşıları kullanmaktır. Bunlara MA5 , IB 4 -91, IB Primer , IB H120 aşıları örnek verilebilir . Örneğin ilk hafta uygulanıcak olan Ma5 aşılaması ardından 14 sonra IB 4-91 aşı uygulaması geniş bir koruma avantajı vermektedir .
Geniş biyogüvenlik kuralları burdada uygulanmalıdır .

CRD (Mycoplasma Gallisepticum )

Kanatlıların yaygın ve bulaşıcı solunum sistemi hastalıklarından bir taneside CRD (Kronik Solunum Yolu Hastalığı ) dır . Hastalık etkeni soluk borusu , akciğerlere , hava keselerine yerleşir .

MG yani Mycoplasma Gallisepticum olarakta bilinen bu enfeksiyon sıklıkla solunum yollarına ilişkin belirti ve lezyonlarla seyreder , genç sürülerde ciddi ağırlık kaybı ve yumurta verimindeki hayvanlarda ise yumurta sayısındaki azalma ile karakterizedir . Kümese bulaşması önlenemez ise kısa zamanda bütün hayvanlara yayılmaktadır . Yumurta kaybı nedeniylede yetiştiricilere yüksek ekonomik zararları olan bir hastalıktır .

Bulaştıktan sonra ilk 10-20 gün arası belirti vermez ardından oluşan belirtiler ;

Solunum güçlüğü , hırıltılı solunum, aksırık, öksürük .
Burun akıntısı .
Gözlerde kızarıklık ve ıslaklık .
Gözkapaklarında ödem görülebilir .
İştah azalması vardır .
Kilo kaybı (genç hayvanlarda daha fazla )
Yumurta veriminde % 20 – 30’ a varan düşme görülebilmektedir .
Hareketsizlik ve depresif görüntü oluşabilir.
Civcivler yumurta içinde ölür veya çıkmakta zorlanır.
Çıkan civcivlerin ıskarta oranı yüksektir.
Ölü hayvanların otopsisinde hava keselerinin ödemli ve kızarık olduğu ,köpüksü, peynirimsi bir eksudat fark edilir.
Hava keseleri kalınlaşmıştır.
Kalp ve karaciğerin etrafı yangılıdır. (Perikardit ve Perihepatit)
Karın içerisindeki boşlukta köpüklü içerik gözlenir .

Soğuk hava akımı , kötü havalandırma , kümes içinde aşırı bir amonyak kokusu ve toz birikimi, kümesin kalabalık oluşu , gaga kesimi gibi olumsuz koşullar kümeslerde CRD hastalığı çıkması için ortam hazırlar .

CRD nin yanında E. Coli ve İnfeksiyöz Bronşitis enfeksiyonlarınında geliştiği durumlarda hastalık tablosu çok daha şiddetli seyreder . Ölümlerin sayısı artar , yumurta verim kayıpları ve kilo kaybı daha şiddetli görülür .

Tedavi için neler yapılabilir ?

Antibiyotik tedavisi ile hastalığın tavuklardaki belirtilerini azaltmak, yumurta veriminden düşmesini yavaşlatmak, kilo kaybını en aza indirgemek ve ölümlerin olabildiğince az olmasını sağlamak amaçlanır. Hastalığı sürüden tamamen yok edicek bir tedavi yoktur .

Kümesleri CRD den korumada neler yapabiliriz ?

Kontrol önlemlerinin temelini civcivlerin CRD den ari bir damızlık işletmesinden temin edilmesi oluşturmaktadır.
En iyi koruma için yumurta tavukları 6 haftalıktan itibaren sprey olarak uygulanan MG 6 / 85 aşısı ile aşılanmalıdır . İkinci doz aşılama ise 16 – 18 . haftalar arası bir yaşta olmalıdır .
Hastalık birbirinden ayrı kümeslerde ortaya çıkmışsa hasta sürüyü kesip gözden çıkarmak diğer sürüye bulaşmasını engellemek için en iyi koruma yöntemi olarak görülmektedir .

Kuş Gribi (Avian İnfluanza)

Tavuk Vebası hastalığı daha yaygın olarak kullanılan ismiyle Kuş Gribi dünya genelindeki kanatlıların ve yetiştiriciliği yapılan özellikle tavuklar için en tehlikeli ve bulaşıcı hastalık olarak görülmektedir .

Kuş gribi virüsünü solunum sindirim deri ve göz yollarından biriyle alan hayvanlar 2-4 gün sonrasında klinik belirti göstermeye başlarlar .

Hastalık belirtilerinin şiddetli veya hafif olmasını virüsün hangi alt tip olduğu , konak türleri ,hayvanın yaşı , cinsiyeti , hali hazırda başka hastalık yaşayıp yaşamaması ,kazandığı bağışıklıklar ve çevresel faktörlerin etkileri belirler .

Hafif Olgularda Görülen Belirtiler ;

Hırıltılı zor soluk alıp verme durumu
Öksürük ve aksırık
Burun akıntısı
Hayvan depresif ve hareketsizdir .
Yem ve su tüketiminde azalması
Yumurta üretiminde bir miktar azalış

Şiddetli Olgularda Görülen Belirtiler ;

Hayvanlar aniden ölmeye başlar .
% 50 – % 90 oranında hayvan telef olur .
Sakal , ibik ve göz çevresi morarmıştır ve ödemlidir
Bacaklar morarmıştır .
Hayvanlar şiddetli depresyon yaşar
Yem ve su tüketimi bıcak gibi düşer
Yumurta verimi şiddetli düşer .

Tavuk Vebası ( Kuş Gribi ) Hastalığının Tedavisi Nasıl Yapılır ?

Tavuk Vebası yani kuş gribi hastalığı en üst bilgilendirme kısmında da bahsettiğimiz gibi viral bir hastalıktır. Bilinen bir tedavi yöntemi mevcut değildir .

İNFEKSİYÖZ LARİNGOTRAKEİTİS ( İLT)

Hastalık etkeni : Herpes virus
Hasta hayvanlar boynunu ileri uzatarak zor nefes alır . Soluk borusu peynirimsi bir eksudatla tıkanır ve hayvan oksijensizlikten ölür .
Mukoid bir burun akıntısı vardır . Öksürük aksırık, hırıltılı nefes ,yüz ve gözde şişkinlik vardır .
Soluk borusu epitelinde şiddetli hasar olan hayvanların ağzından kanlı bir tükürük gelir .
Yumurta üretiminde % 10-50 azalma olabilir . 3-4 hafta sonrasında ise eski düzeyine çıkar .

Şiş Baş Hastalığı (TRT , SHS)

Şiş baş hastalığı olarakta bilinen bu hastalığın keşfi ilk olarak hindilerde olmuş ve önceleri hindi rhinotrakeitis olarak adlandırılmaktaydı. Esas olarak ismi daha sonra SHS( Swollen Head Syndrom) olarak anılmaya başladı. Şiş baş hastalığı özellikle hindi ve tavuk orjinli bir hastalıktır ve başta genç etlik piliçler olmak üzere damızlık ve yumurtacı hayvanlarda da görülen infra orbital sinüslerde şişkinlik göz çevresi ve ağız çevresinde şiddetli bir ödemle seyretmesiyle bilinir . Hızlı bir hastalık süreci vardır ve kafanın şişmiş yana veya geriye doğru dönmüş hali akılda kalıcıdır.

Hastalık etkeni olan Avian Metapnömovirus hayvan tarafından alındıktan 6 – 12 gün sonra hastalık kendini belli etmeye başlar . Dış bakıda belirgin olarak görülen özellikler ;

Hayvanların kafa ve bazende sakallarına yayılmış yoğun , sarımtırak derialtı ödem çok belirgindir .
Göz çevresi mukozal dokuda köpüklü bir sıvı akıntısı vardır .
Burun akıntısı vardır . Gözler ıslaktır .
Gözler yüzün tamamına yayılan ödemin de etkisi ile çekik bir hal almıştır .
Hayvanların yüz ve boyun kasları kasılmıştır ve baş geriye veya yana dödürülmüş olabilmektedir .
Rahat soluk alıp veremezler öksürük aksırık görülebilir .
Hayvanlar dengeli bir şekilde yürüyemez haldedir .
Yumurtlayan hayvanlarda yumurta verimi % 5 kadar düşmektedir .
Yumurta kabuğu incelir .
Ölüm oranı % 1 ile % 30 arasında değişim gösterir .

Şişkin Baş Hastalığının Tedavisinde Ne Yapılır ?

Hastalık viral kökenli olduğu için virusu yok etmek için yapılabilicek bir tedavi maalesef yoktur . Ancak hastalığın sekonder bakteriyal etkenlerle birleşerek şiddetli bir seyir izlemesinin önine geçilebilir . Bu amaçla antibiyotik tedavi uygulanmalıdır .

Blog