Tavuklarda Embriyonik Gelişim

Tavuklarda Embriyonik Gelişim Tavuklarda embriyo gelişmesi yumurtanın döllendikten sonra yumurtlamaya kadar devam eden, yumurtanın dış ortamda soğuma düzeyine göre minimuma inen ve şartlar uygun hale geldiğinde devam eden süreçtir.

Çiftleşmeden hemen sonra sperm hücreleri infundibuluma hareket ederler ya da sperm tüplerinde depolanırlar. Ovulasyonla birlikte LH salgısının etkisiyle spermler yumurtayı döllemek üzere infundibuluma ilerlerler. Bol miktarda vitellusa (polilesital) sahip olan tavuk yumurtalarında bölünme ve gelişmeler az miktarda sitoplazma ve
çekirdeğin bulunduğu animal kutupta gerçekleşir (Romanoff, 1997).

Embriyonik gelişiminin ilk aşaması döllenme ile başlayıp gelişimin yaklaşık % 4,5’i yumurta kanalında tamamlanmaktadır. Bölünme yarıklanma seklindedir. Zigotun ilk bölünmesi yumurtanın isthmusa girme anında, ikincisi 20 dakika sonra gerçekleşir. Üçüncü bölünme de isthmusta olur ve embriyo 8 hücrelidir. Uterusta kabuk yapı
oluşturulurken embriyo 16 hücrelidir (Romanoff, 1997; Türkoğlu ve Sarıca, 2004).

Bölünmeler her 20 dakikada bir meydana gelir ve böylece binlerce hücre tabakası gastrulayı oluşturur (Romanoff, 1997). Gastrulasyon safhasının yumurta yumurtlandığı anda tamamlandığı düşünülmektedir (Türkoğlu ve Sarıca, 2004).
Kuluçka başladıktan sonra kalınlaşan hücre tabakası embriyonun kuyruk kısmında
görünür hale gelmeye baslar. Bu primitif çizgi adını alır.

Tavuk embriyosu gelişimi 4 dönemde gerçekleşir ;

Birinci dönem, iç organların gelişmeye başladığı ve kalp atışının gerçekleştiği 1-5. günleridir. İlk günde primitif çizgi oluşur (Türkoğlu ve Sarıca, 2004). Embriyonun başı ayırt edilebilir, sindirim sisteminin öncüsü ön barsak şekillenir, kan adacıkları görülür ve nöral oluğu oluşturacak olan yarık oluşur (Romanoff, 1997; Özparlak, 2006).

2‘cigünde kalp gelişir ve atmaya başlar. Göz çukuru, kuyruk ve kulak yolu oluşmaya başlar (Türkoğlu ve Sarıca, 2004). Nöral oluk şekillenir. Baş bölgesi gelişir. Kulak gelişmeye başlar ve göz merceği oluşur.

3 günlük embriyoda faringeal bölgenin posterioründe vaginasyon ile laringo-trakeal oluk şekillenir.Daha sonra bu yapı trake olarak kaudale doğru büyür. Trake özofagus ile yaklaşık olarak paralel seyreder. Trakeal büyüme uzadıkça kaudal kısım ikiye ayrılarak akciğer tomurcuklarını oluşturur (Romanoff, 1997; Özparlak, 2006). Kuluçkanın

4. günü boyunca torsiyon ve fleksiyon devam eder. Embriyonun vücudu 90° döner ve vitellusun üzerinde sol tarafa doğru kayar. Baş ve kuyruk birbirine yaklaşır ve embriyo “C” şeklini alır. Kuluçkanın 4. günü sona ererken embriyo yaşamak için ihtiyaç duyduğu tüm organlara sahiptir ve embriyonun tüm kısımları tanımlanabilir. (Romanoff, 1997; Özparlak, 2006).

Kalp atışlarının başladığı ve dolaşımın yeterli seviyeye ulaştığı zamana kadar olan 1-3. günler arasında embriyo
gelişimi için

1. kritik dönem olarak kabul edilir (Türkoğlu ve Sarıca, 2004).
2.ci dönem, dış organların gelişmeye başladığı 6-14. günleri kapsar. 6.günde embriyo normal şeklini alır, kanat ve bacak görülmeye başlar (Türkoğlu ve Sarıca, 2004).
7. gününde kanat ve ayak parmakları görünür hale gelir, kalp
bütünüyle torasik boşluğu doldurur ve embriyo büyük ölçüde kuşa benzer
(Romanoff, 1997; Özparlak, 2006).
8. günde tüy bölgeleri görülür.
9. günde embriyo tam civciv görünümünü kazanmıştır.
10. günde gaga sertleşir, bacaklarda pulcuklar ve ayak parmakları belirmeye başlar (Türkoğlu ve Sarıca, 2004). Kuluçkanın 10. gününden sonra tüyler görünür bir hale gelir (Romanoff, 1997;
Özparlak, 2006).
11. günde bacak ve kanat hareketleri başlar, barsaklar görülür.
12. günde ana tüyler görülmeye başlar.
13. günde iskelet ve tırnaklar gelişmeye başlar.
14. günde embriyonun başı yumurtanın küt ucuna yönelir ve embriyo yumurtanın uzun eksenine paralel duruma gelir (Türkoğlu ve Sarıca, 2004).
Üçüncü dönem, embriyonun büyüdüğü 15-20. günlerdir.
15-16. günlerde ayaktaki pullar ve tırnaklar sertleşir (Türkoğlu ve Sarıca, 2004). Albumin desteği 16. günde
tükenir. Böylece vitellus besin için temel kaynak olur (Romanoff, 1997; Özparlak,2006).
17. günde embriyo çıkış pozisyonunu alır.
16-18. günlerde amniyon sıvısı ve amnion tamamen biter.
19. günde üst gagada civciv dişi denilen sert yapı meydana gelir.
20. günde allantoik solunum durur. Göbek kapanmaya başlar.

Civciv başını solunum için hava boşluğuna sokar ve buradaki CO2 ile karşılaştığında akciğer solunumu başlar. Civciv kabuğu delerek dış ortamdan O2 girişini sağlayarak normal solunuma başlar. Embriyo gelişim döneminde bu dönem
2. kritik dönem olarak kabul edilir (Türkoğlu ve Sarıca, 2004). Dördüncü dönem, civciv çıkışının gerçekleştiği

21. gündür (Türkoğlu ve Sarıca, 2004).

21. günün sonunda yumurta dişi ve boynun arkasındaki kasların yardımı ile yumurta kabuğu kırılır. Yumurtadan çıktıktan sonra civcivin göbek açıklığı kapanır ve daha sonra tamamen kurur. Civcivin yumurtadan çıkışından birkaç gün sonra gaga üzerindeki boynuzumsu yapı düşer. Protein, yağ, vitamin, mineral ve su açısından oldukça zengin olan vitellus yumurtadan çıktıktan sonra saatlerce civciv için besin sağlayabilir. Bu sayede yumurtadan çıkan civciv 72 saat boyunca beslenmeksizin yaşayabilir (Romanoff, 1997; Özparlak, 2006).