Tavuklarda Yalancı Veba Hastalığı ve Tedavisi?

Yalancı Veba hastalığı kanatlıların başlıca solunum , sindirim ve sinir sistemlerinde bozukluklara yol açan , yüksek bulaşıcılığa sahip ve bulaştığı kümeslerde hatrı sayılır sayılarda ölüm yapan viral bir hastalıktır . Yalancı Veba olarakta isimlendirilen bu hastalık uluslar arası kaynaklarda ve ülkemizde de daha çok New Castle hastalığı olarak anılmakta olduğu için bende makalenin devamında New Castle hastalığı olarak hitap edeceğim .

Hastalık oluşumu için hayvanlar arasında en duyarlı olan tavuklardır . New Castle hastalığı , kanatlılarda kontrol altına alınması gereken en önemli hastalık olarak görülür ve hastalığın yıkıcılığı nedeni ile Uluslararası hastalık örgütleri tarafından çok tehlikeli ve bulaşıcı hastalıklar listelerinin üst sıralarında kendine yer bulur . Pek çok ülkede hastalığın patlak verdiği durumlarda üreticilerin devlet makamlarına hastalığı bildirmesi zorunlu kılınmıştır .

New Castle Hastalığının Etkeni Nedir ?

Bu çok tehlikeli hastalığın etkeni bir RNA virüsü olan Paramyxovirus-1 dir . New Castle virüsünün farklı şiddetlerde hastalık yapan alt tipleri vardır . Bunlar ;

Velojenik New Castle Virusları : Çok Şiddetli Hastalık Oluşturur

Mezojenik New Castle Virusları : Orta Şiddette Hastalık Oluşturur

Lentojenik New Castle Virusları : Çok Hafif veya Hiç Hastalık Yapmaz

Velojenik harici diğer iki alt tipteki viruslar hastalığa karşı aşı yapımında kullanılan tiplerdir .

Ayrıca etkenin konakçı olmadan dış ortamda 2 ay hayatta kalabildiği bilinmektedir . Yüksek ısılarda inaktive olmaktadır . Tüm dezenfektan maddelere duyarlı olması New Castle ile mücadelede elimizdeki kozlardan biridir .

New Castle virusları  vücuda girdikten sonra etkilediği yani virusun yöneldiği organlara göre ise şöyle ayrılır :

Pnömotropik Viruslar : Solunum Organlarına İlgi Gösterir

Visserotropik Viruslar : İç Organlara İlgi Gösterir

Nörotropik Viruslar : Sinir Sistemine İlgi Gösterir

New Castle Hastalığı Kümes Hayvanlarımıza Nasıl Bulaşır ?

         Hastalığın birincil konakçısı her yaştaki tavuklardır . Ondan daha az duyarlı olarak hindiler , güvercinler ve sülünlerde de hastalığa rastlanmaktadır . New Castle virüsü çok bulaşıcıdır çünkü virüs hasta hayvanların solunum akıntılarından , salgılarından ,  dışkıdan saçılır ve yine solunum ve sindirim yolu ile başka hayvanlara kolayca bulaşma imkanı bulur . Çiftlikler arası bulaşma birbirlerinden çok uzak mesafede de olsalar yabani kuşlar , insanlar , bulaşık haldeki ekipman , yem , su ve kümese yeni hayvan getirilmesi gibi çok farklı şekillerde olabilmektedir .

New Castle virusunun hayvan tarafından alınmasından 3 -7 gün sonrasında hastalığın belirtileri ortaya çıkmaya başlar .  Girdiği kümeslerde hayvanların tümüne bulaşması olasıdır , ve genellikle % 10 ile % 90 arasında bir ölüm yapmaktadır . Aradaki bu ölüm farkını etkileyen durumlara sürülerin aşılı olup oladığı , hastalık yapıcı virusun şiddeti ve hayvanların genel sağlık durumu örnek verilebilir .

New Castle Yaşayan Hayvanlarda Ne Gibi Belirtiler Görürüz ?

         Kümese bulaşan virusun şiddeti ve ilgi gösterdiği organa göre belirtiler değişken olmaktadır . Ancak en yaygın belirtiler ise şu şekildedir :

• Sinir sisteminin etkilenmesi sonucu boyun , kanat ve bacaklarda felç
• Zor nefes alma , hırıltılı solunum sesleri vardır .
• Horozların bu hastalığa tipik bir ötüşü vardır .
• Boyun öne , yana , aşağı doğru bükülebilir .
• Yumurta verimi ani ve hızlı bir şekilde düşer % 30 – 50 oranında
• Yem tüketimi azalır , canlı ağırlık düşer .
• Yumurta kabuğu incelir renk değişebilir .
• Bir ucun fazla sivrildiği şekilsiz yumurtalar oluşabilir .
• Ölümler % 10 ile % 90 arası değişkendir .

Hayvanların içi açılıp otopsi yapıldığında ise şunlar dikkatimizi çeker ;

• Burun , solunum kanalı ve trakea da , peynirimsi , mukuslu bir akıntı mevcuttur , dokular ödemlidir .
• Soluk borusunda kanamalar ve kızarıklık vardır .
• Hava keselerinde köpük olabilmektedir .

Bazı iç organ formu olan virüslerde ise

• Bezli midede kanamalar
• Bağırsakta ülserli , kanamalı alanlar
• İnce bağırsakta nekroz alanları görülmektedir .

 ( Bezli mide görünümü )

New Castle Hastalığında Tanı Nasıl Konulur ?

Hastalığın tanısını doğru koyabilmek için hayvanların hastalık durumu iyi gözlendikten sonra emin olmak için labaratuvar testlerine başvurmak gerekir. Bunun için HI ve Elisa testleri yapılır .

New Castle Hastalığında Tedavi ?

Hastalığın etkeni virüs olduğu için maalesef etkin bir tedavisi yoktur . Sekonder bakteriyel etmenlerin de beraber olduğu durumlarda antibiyotik tedavisi uygulanabilir .

New Castle Hastalığından Kümeslerimizi Korumak İçin Neler Yapmalıyız ? 

• Hastalığa karşı güçlü bir aşı programı oluşturulmalı ve harfiyen uyularak doğru tekniler ile aşılar uygulanmalıdır.
• İşletme mümkün olduğunca diğer kanatlı veya hayvancılık işletmelerinden uzakta kurulmalıdır .
• Köy , yerleşim yerleri , işlek yol ve göl kenarlarından uzak olmalıdır .
• Kümes etrafı mutlaka tel örgü ile çevrili olmalıdır .
• İşletme girişinde araç dezenfeksiyonu için havuz olmalı ve mümkünse tüm aracın dezenfekte edilebiliceği sprey tüneli kurulmalıdır .
• İşletmeye giren çıkan insan ve araç sınırlı olmalı , işi olmayan kimse tesise alınmamalıdır .
• İşletme ve kümes girişinde el ve ayak banyoları bulunmalıdır .
• Kümes içinde ve dışında farklı ayakkabı ve terlikler kullanılmalıdır .
• İşletmede yapılabiliyorsa sadece tek yaşta hayvan bakılmalıdır . Mümkün değilse farklı yaşlar farklı kümeslerde bulunmalıdır .
• İçme suyu kaynağı insan içimine dahi uygun olan bir kaynak olmalıdır .
• Yabani kuşların girişi önlemek için kuş telleri ile kapatılmalıdır .
• Ölen veya hastalığından şüphelenilen hayvanlar hemen diğer hayvanların yanından uzaklaştırılmalıdır .
• Fareler ile mücadele edilmelidir.
• Yetiştirme dönemleri arası boşlukta  kümesteki gübre uzaklaştırılmalı, ardından kümes zemini duvarları yemlik  ve sulukları çok iyi yıkanmalıdır. Yıkama işlemi sonrasındada dezenfektan ilaçlar uygulanmalıdır . (        Quanter amonyum bileşikleri , Formaldehit bileşikleri, Organik asitler)
• Bir çok hastalık yem ile gelebilmektedir . Yem işletme içinde yapılıyorsa çeşitli dezenfeksiyon işlemlerine tabi tutulmalıdır . Satın alınıyorsa güvenilir bir kaynaktan alınmalıdır .