Tavuklarda Yem ve Önemi?

         Kanatlı hayvan sektöründe maliyet kalemlerinin en büyüğü olan gider basamağını tabi ki yem maliyeti oluşturmaktadır . Kanatlılar tükettikleri yemin bir kısmıyla yaşama faaliyetleri için olan metabolizma, ısınma , hareket etme gereksinimi karşılar iken bir kısmı ile de verim yönüne göre olan üretim için bu yemi tüketmektedirler .

İhtiyaçlarını Ne Kadar Biliyoruz ?

         Kanatlı hayvan sektöründe dünya pazarına hakim etçi ve yumurtacı ırkların her birinin canlı üretimlerinin hemen her basamağının yetiştirme yönü fark etmeksizin istediği bazı kriterler vardır . Yemdeki bu kriterler ayrıca hayvanın farklı yaş dönemlerinde farklı şekilde ayarlanmışlardır . Civcilik döneminden kesileceği yaşa kadar her basamakta farklı yem rasyonları ile beslenmelidirler .

Irkın istediği optimum koşullar , canlı ağırlık hedefleri verim yüzdeleri ve bunun yanında belirtilen verim hedeflerini yakalamayı sağlayacak makro ve  mikro besin ihtiyaçları en ufak ayrıntısına kadar incelenmiş ve belirlenmiştir . Öncelikli olarak her hangi bir genetik materyalin , her hangi bir üretim basamağında verim yönüne göre belirtilen hedefleri yakalaması için tüketime sunulacak yemin ilgili genetik materyalin ihtiyaçları ile örtüşen makro ve mikro değerleri içerip içermediği araştırılmalıdır . Bu amaçla yem ya işletme tarafından üretilmeli veya  ürettirilmelidir . Her yönüyle ihtiyaç parametreleri kapsamında ele alınıp üretilmiş yem sonrasında ancak istenilen tam verim düzeyine çıkabilmektedirler . Ayrıca ırka yönelik doğru beslenme ile de hayvanın genel sağlık düzeyi de iyi etkilenecek ve yanlış beslenme sonucu oluşabilecek birçok hastalığın ve gelişimsel bozuklukların önüne geçilmiş olacaktır .

Üretim yapacağınız kanatlının genetik ihtiyaçlarını en iyi şekilde tedarikçi firmadan öğrenilmesi varsa bilgilendirme klavuzuna göre hareket edilmelidir . Çoğu zaman tedarikçi firmanın klavuzuna göre hazırlanan yem rasyonlarıda dahi yeme bağlı problemlere karşılaşılmaktadır . Çünkü sorunların kökeninde karma yemlerin bileşimine giren yem hammaddelerinin yapısından, besin içeriğini tam karşılayıp karşılamadığından , yadan besin maddesinin teknolojik işlenme basamaklarında yapılmış bir hatadan , besin maddelerinin bir veya bir kaçının tolere edilebilir düzeylerin üzerinde mikotoksinlere (küf v.b.) ve pestisitlerce bulaşık oluşu yatmaktadır . Keza yem üretim aşamalarından nakliye ve depolamalardan kaynaklanan olumsuzluklar ile  yeme katılan katkı maddelerinin doğru seçilememesi ile devam eden birçok etken yemin kalitesine etki eden karmaşık bir yapıyı oluşturur . Buna ilişkin yeme ilişkin bir sorunun kaynağının tespitinde genellikle eldeki verilerden hareketle hatanın olmuş olabiliceği şıkların tek tek elemine edilmesiyle doğru sonuca ulaşılabilir .

Kümes hayvanları yemi endüstrisi uzun yıllardır, civcivlerden yetişkine, tavuklardan bıldırcınlara, hindi ve diğerlerine kadar kümes hayvanlarının temel beslenme gereksinimlerini araştırmış ve rafine etmiştir . Ürettikleri yem, her bir kanatlının büyüme ve yumurta yapma potansiyelini en üst düzeye çıkarmak için formüle edilmiştir .

Araştırmalar, tüm kanatlılar için eski beslenme tarzındaki hataları belirlemiş ve daha fazla veya daha az derecede birçok besine ihtiyaç duyulduğunu göstermiştir :

Tüm yemler protein içerir. Protein miktarı, tavuğun yaşına veya kuş türüne bağlı olarak değişecektir .

Özellikle  bazı amino asitler vardır ki yokluklarında feci verim kayıpları şekillenir . Bunlardan – lisin ve metiyonin en yaygın olanlarıdır.

Başlıca gerekli vitaminleri A, E, D3 ve B12 olarak sıralanabilir . Bunları  fosfor ve bakır sülfat gibi mineral elementleri takip eder.

Sindirime yardımcı olan bazı enzimlere de ihtiyaç vardır ve tabii ki üründeki tahıl şeklinde lif de sindirim için mutlaka olması gereken bir yapıdır .

Bazı yemler Omega 3 gibi başka katkı maddelerine sahip olabilir, ancak bu markaya göre değişir. Bu eklenen Omega 3, yumurtanın Omega 3 miktarını artırır ve yumurtaları insan tüketimi için daha yararlı hale getirir .

Kanatlı yemlerinde bazı terimler vardır. Yem satın alınması sırasında bu terimlerin bilinerek yem bayine gidilmesi yararlı olacaktır .

Pelet yem: Tavuk yemlerinde, kullanım kolaylığı , yemin bütün kaba , toz ve iz element yapılarını bir arada tutması için tasarlanmıştır , ısı ve basınç ile sıkıştırılarak küçük birimler halinde kapsülleşmiş halidir.

Yemliklerden dökülmek suretiyle ziyan olan yem miktarı peletlerne ile minimuma düşer . Gerçi yer tavukçuluğunda, dökülen yemleri yerden almak bir dereceye kadar mümkündür; fakat kafes tavukçuluğunda bu mümkün  değildir . Her pelet tanesi, küçük çapta, dengeleştirilmiş tam bir rasyondur .Bu bakımdan hayvan, besleme unsurlarını, seçerek istediği taneyi yiyip istemediğini yememe durumu ortadan kalkar , mininum enerjiyle alabilir ve daha iyi bir gelişme sağlayabilir. Pelet yemler otomatik yemlikler dahil her tip yemliğe kolayca adapte olahilirler. Konsantrasyonları ve densiteleri yüksek olduğundan pelet yemler, daha az depolama yerine ve yemlik hacmine ihtiyaç gösterirler. Yemlerne metotlarında kolaylık, basitlik sağlaması yanında, zaman ve işgücü bakımından da kazançlar sağlar. İnce yemler pelet haline getirildiklerinde lezzetleri de artar. Her zaman doğru olmamak1a beraber, peletlerne yem tüketimini düşürdüğüne yönelik düşünceler de vardır . Pelet yemlerde salmoneIla kontaminasyonu, ince yemlere nazaran daha düşük düzeylerde meydana gelir. Çünkü peletleme sırasında kullanılan ısıl işlem salmonella etkenlerinin yemden arıtılması gibi ekstra bir yarar da sağlamaktadır .

Krambıl yem : Yenmesinin kolay olması için civciv boyutunda parçalara indirgenmiş ufak peletlerdir .

Toz yem : Toz yem temel olarak işlenmemiş yemdir. Parçacıklar neredeyse toz benzeri çok küçüktür. Civcivler veya yetişkinler için kullanılabilir ve kuru veya ıslak olarak beslenebilir. Toz yemlerde yemin komponizasyonu her bölümünde homojen dağılmış olmayabilmektedir . Genelliklede büyük hayvanlar eşit boyutlarda kırılmamış taneler içerisinden kendilerine daha lezzetli gelen mısır gibi yemleri seçerek yeme eğilimindedirler . Bu seçilim onlara hem fazla enerji alma gibi hemde yeterli vitamin mineral maddesi alamama şeklinde negatif  sonuçlar olarak dönmektedir .

Başlıca Yem Hammaddeleri Nelerdir?

Mısır

Tavuklar tarafından diğer tahıllara kıyasla en yüksek sindirim oranına sahip enerji hammaddesidir . Metabolik enerjisi 3340 kcal/kg dır . Rasyonlardaki oranı % 50 ile 65 arasında değişmektedir .

Buğday

Mısırdan sonra en yaygın kullanılan tahıldır . Metabılik enerjisi 3020 kcal/kg dır . Yemlerde son yıllarda tercih edilmemekle beraber mısır olmadığı durumlarda % 15- 25 arasında katılabilmektedir .

Arpa

Kanatlı yemlerinde kullanımları oldukça sınırlıdır . Metabolik enerjisi 2690 kcal/kg dır. Selüloz oranı ise mısırın yaklaşık üç katı olmasıyla sindirim ve yararlanımı oldukça zor olmaktadır . Sindirimi için rasyona ilave selüloz parçalayıcı enzimlerin katılması gerekir .

Soya Fasülyesi Küspesi

Soya fasülyesi küspesi diğer bitkisel protein kaynaklarına kıyaslandığında daha dengeli aminoasit içeriği nedeniyle kanatlı beslenmesinin en önemli protein kaynağı durumundadır . Protein oranı %42 -50 arasındadır. Kanatlı rasyonlarındaki kullanımı maksimum % 30 dur.

Ayçiçeği Küspesi

Soya fasülyesine kıyasla daha düşük protein miktarı ve daha yüksek selüloz içermesi ile çok fazla soyanın muadili bir hammadde değildir. Ancak ülkemizde çok fazla üretilişi ve hesaplı oluşu nedeniyle kullanımı yaygındır . Ham protein oranı % 30- 40 aralığındadır .

Bitkisel Yağlar

Yemlerin enerji eksiğini tamamlamak  ve yem hammaddelerinin birbirine kenetlenmesine yardımcı olmak için kullanılmaktadırlar . Başlıca bitkisel yağlar : Ayçiçek yağı , kanola yağıdır . Yem rasyonlarına % 5 kadar katılmaktadır .

Yemlerin kalan içeriğini ise Probiyotikler , Prebiyotikler , Toksin bağlayıcılar ,Organik asitler , Antioksidanlar , ve Enzimler oluşturmaktadır .