Kanatlı Hayvanlarda Salmonella Hastalığı ve Belirtileri?

Kanatlı hayvanlarda etkili olan pek çok salmonella etkeni vardır. Ancak bunlardan bazıları çok daha yaygın olarak işletmelerde sorunlara neden olmaktadırlar . En yaygın türler Salmonella Pullorum , Salmonella Gallinarum , Salmonella Thphimurium ve Salmonella Enteritidis’tir.

SALMONELLA PULLORUM

Tavuklardaki Pullorum Hastalığı özellikle hastalığa sahip , hastalığı yaşayan veya hastalığı geçirmiş olan damızlık sürülerin yumurtalarından çıkan günlük civcivlere anaçlarından bulaşan yüksek ölüm sayıları ve bulaşıcılıkla seyreden bir hastalığıdır . Hastalığa özellikle yeni yumurtadan çıkmış , günlük dediğimiz civcivler yakalanmaktadır . Ayrıca yapılan birçok çalışma kahverengi tavuk ırklarının civcivlerinin beyaz ırk tavuklara göre hastalığa daha yatkın olduğunu göstermektedir.

Hayvanlara dış bakılda bakıldığında şu belirtiler görülür ;

• Enfekte hayvanların yumurtalarından çıkan hasta civcivlerde beyaz ishal tipiktir .
• Hasta civcivlerin büyük bir kısmı ilk birkaç günde ölmektedir .
• Ölümler genel olarak ilk 2 hafta görülür .
• Genel bir halsizlik görülür .
• Solunum almada güçlük vardır .
• Yeme suya ilgileri çok düşüktür .
• Büyümeleri normal civcivlere geride seyreder .
• Bu gelişim farklılıklarından dolayı sürü üniform yapıda olmaz .

Ölen hayvanlar içleri açılarak otopsi yapıldığında ;

• Karaciğerleri çok büyümüştür . Üzerlerinde nekrotik alanlar vardır .
• Yumurta sarı kesesi genellikle emilmemiş olur .
• Böbrekler solgun ve genellikle içleri ürat kristalleri doludur .
• Rektumları ishale eklenen bu beyaz ürat kristalleri nedeniyle beyazımtırak bir ishalle dolu olup genişlemiştir .
• Dışkılama deliği etrafındaki tüyler kirli ve beyaz bir renkte ishalle bulaşıktır .

SALMONELLA GALLİNARUM

Kanatlı tifosu olarak bilinir .Hastalığın doğal konakçısı ergin tavuklar ve hindilerdir . En çok tespit edilen bulaşma şekli hastalık taşıyan , hastalığı yaşamış anne tavukların civcivlerine etkenin geçmesi şeklinde olmaktadır . Bu açıdan civcivlerin alındığı damızlık üretici firmanın güvenilir olması ve hastalıktan ari olduğunu beyan etmesi önemlidir . Bir diğer bulaşma şekilleri de salmonella ile bulaşık olan gübre , yumurtalar , yumurta viyolleri , çıkma satınalınan 2. el viyoller ,ölü hayvanlar, dışkı ile bulaşık kıyafet , ayakkabı, yemlik ve suluklar ve yine salmonella ile bulaşık olan yemdir . Son yıllarda kümeslere alınan yem ham maddelerinde birçok Salmonella Bakterisine rastlanmıştır. Hasta olduğu fark edilmeyen tavuk veya civcivlerin alınarak kümese getirilmesiylede hayvandan hayvana hastalık hemen geçiş yapabilmektedir .

Enfekte hayvan  dışkı , salya ve sekresyonları ile etkeni etrafa saçmaktadır . Hastalığı alan hayvanda kuluçka dönemi geçiren mikroorganizma 6 – 10 gün sonra hastalığı meydana getirir.

Tavuğumuz bakteriyal etkeni saydığımız yollardan bir şekilde ağız yoluyla vücuduna aldıktan yaklaşık 6 – 10 günde hastalık kendini belli etmeye başlıyacaktır .

Hayvanlarda dış bakıda :

• Genel bir durgunluk hali ve iştahsızlık
• Tüyler kabarmıştır
• İbiklerde morarma
• Yeşilimsi sulu ishal
• Yumurta veriminde düşüklük
• % 50 leri bulabilen ölü hayvan sayısı.

Ölen hayvanlar içi açılıp otopsi yapıldığında ise ;

• Karaciğerin devasa şekilde büyüdüğü gözlenir .
• Karaciğer yeşil bronz bir renk almıştır ve ele alındığında kolaca parçalanır .
• Safra kesesi dolgun ve o da büyümüştür .
• Aynı şekilde dalaktada büyüme ve kolay parçalanabilir hal vardır .
• Dişilerde yumurta kanalında kazeöz , peynirimsi bir içerik vardır .
• Karın içerisinde sıvı birikimi olabilir .
• Kalp zarı etrafında yangılanma görülür .
• Horozlarda testislerde beyaz renkte nodüller gözlenir .

SALMONELLA ENTERİDİTİS VE THYPHİMURİUM

Etkenlerin hayvanlara bulaşma şekli ağız yolu ile alımı takiben bağırsak dokusunu harabiyeti ve lenfoid dokuları etkileyerek sindirim kanalına yerleşmesi ile oluşur.

Bağırsaklarda kolonizasyondan kısa bir süre sonra dalak , karaciğer , kemik iliği , yumurtalıklar , üreme yolları gibi birçok dokuya yayılım göstermektedir . Salmonella hayvandan hayvana dışkı yoluyla saçılır . Bu durum kümesteki diğer hayvanlar için ve komşu kümesler için doğal bir bulaşma yolu yaratmaktadır . Dışkı ile kontamine olmuş bütün ekipman suluk yemlik ayakkabılar tulumlar başka bir kümese kesinlikle götürülmemelidir .

Diğer salmonella etkenlerinde olduğu gibi bu türlerdede ishal vardır ve etken yumurtayla ve direk olarak anneden civcivlere bulaşır. Yumurta veriminde düşme , depresyon solgun ibik ve sakallar oluşur . Karaciğer salmonella kolonizasyonu yüzünden yeşil gevrek bir hal alımıştır ve normaline göre belirgin şekilde büyümüştür . Ancak salmonella enteriditis ve thyphimurium’un esas etkileri halk sağlığına verdikleri zarardan kaynaklanmaktadır . Yumurta ve beyaz et ile insan gıdalarında kendine yer bulur ve salmonella salgınlarına , gıda zehirlenmelerine yol açarlar .

Tavuk hastalıkları ve alınması gereken sağlık tedbirleri son derece detaylı işlediğimiz diğer bir yazımızda ilginizi çekebilir, bilinçlenmek için okumanızı öneririz.